SON GÜNCELLEME: 14/03/2012

Dış Ticaret Müsteşarlığından:

İTHALATTA HAKSIZ REKABETİN ÖNLENMESİNE İLİŞKİN TEBLİĞ

(TEBLİĞ NO: 2011/01)

BİRİNCİ KISIM

Genel Bilgi ve İşlemler

 

Soruşturma

MADDE 1- (1) Cam Elyaf Sanayii A.Ş. (Cam Elyaf) tarafından yapılan başvuru üzerine, Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) menşeli “cam elyafı takviye malzemeleri” için 22/01/2010 tarih ve 27470 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesine İlişkin 2010/3 sayılı Tebliğ ile başlatılan damping soruşturması Dış Ticaret Müsteşarlığı (Müsteşarlık) İthalat Genel Müdürlüğü tarafından yürütülerek tamamlanmıştır.

(2) 27648 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesine İlişkin 2010/19 sayılı Tebliğ ile 21/07/2010 tarihinde geçici önlem alınmıştır.

 

Kapsam

MADDE 2- (1) Bu Tebliğ; 4412 sayılı Kanun’la değişik 3577 sayılı İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Kanun (Kanun), 20/10/1999 tarihli ve 99/13482 sayılı İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Karar ve 30/10/1999 tarihli ve 23861 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik (Yönetmelik) ile 02/05/2002 tarihli ve 24743 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğe Ek Madde Eklenmesine Dair Yönetmelik hükümleri çerçevesinde yürütülen damping soruşturması sonuçlarını içermektedir.

 

Yerli üretim dalının temsil niteliği

MADDE 3- (1) Yönetmelik’in 20 nci maddesi uyarınca şikayet yerli üretim dalı adına yapılmış ve bu bağlamda şikayetçi üreticinin yerli üretim dalını temsil ettiği anlaşılmıştır.

 

İlgili tarafların bilgilendirilmesi ve bilgilerin değerlendirilmesi

MADDE 4- (1) Soruşturma açılmasını müteakip, soruşturma konusu ürünün Müsteşarlıkça tespit edilen ithalatçılarına, ÇHC’de yerleşik bilinen ihracatçılarına ve diğer bütün ihracatçıların da bilgilendirilmesi için ÇHC Ankara Büyükelçiliği’ne ilgili soru formları, başvurunun gizli olmayan özeti ve soruşturma açılış Tebliğine ulaşmalarını temin etmek için soruşturma açılışına ilişkin bildirimde bulunulmuştur.

(2) Tarafların soru formlarını yanıtlamaları için posta süresi dahil 37 gün süre tanınmıştır. Tarafların süre uzatımı yönündeki makul talepleri karşılanmıştır.

(3) Yerli üretim dalı, soruşturma sırasında Müsteşarlığımızla işbirliği içinde olmuş ve gerektiğinde talep edilen ilave bilgi ve belgeleri temin etmiştir.

(4) ÇHC’de yerleşik üreticilerden Chongqing Polycomp International Corporation (CPIC), Jushi Group Company Limited (Jushi) ve Taishan Fiberglass Incorporation (Taishan) ile ihracatçılardan China National Building Materials and Equipment Import and Export Corporation (CNBM) soru formlarına cevap vermişlerdir. Ayrıca, Çin İnşaat Malzemeleri Endüstrisi Federasyonu, soruşturmaya ilişkin görüşlerini Müsteşarlığımıza yazılı olarak iletmiştir.

(5) Taishan firması, soru formuna verdiği yanıtta Sinoma Jingjing Fiberglass Co., Ltd. (SJFG), PPG Sinoma Jingjing Fiber Glass Co., Ltd. (PPGSJFG), Taishan Fiberglas Zoucheng Co.. Ltd. ve Shandong Taishan-PDO Glass Fiber Products Co., Ltd. firmalarının kendisinin bağlı veya ilgili şirketleri olduğunu belirtmiş ve soru formunu bu firmalar adına da yanıtlamıştır.

(6) İthalatçı soru formunu doldurmaları için kendilerine soruşturma açılışına ilişkin bildirimde bulunulan ithalatçı firmaların 26 adedinden yanıt alınmıştır.

(7) Soruşturma sonucunda alınacak karara esas teşkil edecek nitelikteki bilgi ve bulguları içeren “Nihai Bildirim Raporu” ilgili tarafların bilgisine sunulmuştur. Nihai Bildirim Raporu’na ilişkin 2 üretici/ihracatçı ve 12 ithalatçı firmadan görüş gelmiştir. Ayrıca, soruşturma esnasında ilgili taraf olarak kabul edilen iki dernek de Nihai Bildirim Raporu’na ilişkin görüşlerini sunmuşlardır.

(8) Soruşturma sırasında ilgili taraflardan gelen dinleme toplantısı talepleri karşılanmıştır. Bu çerçevede, hem üretici/ihracatçı firmalar özelinde hem de diğer ilgili tarafların katılımıyla bir kamu dinleme toplantısı düzenlenmiştir. Bu şekilde, tüm ilgili taraflara soruşturma ile ilgili konularda görüş ve iddialarını sözlü olarak da sunma fırsatı tanınmıştır.

(9) Tarafların soruşturma boyunca ortaya koyduğu tüm bilgi, belge ve görüşler incelenmiş, mezkûr görüşlerden mevzuat kapsamında değerlendirilebilecek olanlarına bu Tebliğ’in ilgili bölümlerinde değinilmiştir. Ayrıca, ilgili taraflardan alınan bilgi ve belgelerin gizli olmayan nüshaları talep eden bütün ilgili tarafların bilgisine sunulmak üzere hazır tutulmuştur.

 

Yerinde doğrulama soruşturması

MADDE 5- (1) Yönetmelik’in 21 inci maddesi çerçevesinde yerli üretici Cam Elyaf firmasının Gebze’de bulunan üretim ve idari tesislerinde yerinde doğrulama soruşturması yapılmıştır.

 

Soruşturma dönemi

MADDE 6- (1) Damping belirlemesi için 01/01/2009-31/12/2009 tarihleri arası soruşturma dönemi (SD) olarak kabul edilmiştir. Zarar belirlemesinde ise, veri toplama ve analiz için 01/01/2007-31/12/2009 arasındaki dönem esas alınmıştır.

İKİNCİKISIM

Soruşturma Konusu Ürün ve Benzer Ürün

 

Soruşturma konusu ürün ve benzer ürün

MADDE 7- (1) Soruşturma konusu ürün, normal olarak 7019.11, 7019.12, 7019.19, 7019.31, 7019.90.91.00.00, 7019.90.99.10.00 gümrük tarife pozisyon numaraları (GTİP) altında yer alan “cam elyafı takviye malzemeleri (cam elyafı)”dir. Bahse konu GTİP’ler, yalnızca bilgi amaçlı verilmiş olup, bağlayıcı mahiyette değildir.

(2) Soruşturma kapsamında yapılan incelemelerde soruşturma konusu maddenin yukarıda belirtilen GTİP’ler dışında bir sınıflandırma altında ithal edildiğine ilişkin herhangi bir bulgu edinilmemiştir. Soruşturma konusu eşya ile ilgili açıklamalar ise genel içerikli olup uygulamaya esas olan GTİP ve karşılığı eşya tanımıdır. Bununla beraber, soruşturma konusu eşyanın Türk Gümrük Tarife Cetveli’nde yer alan tarife pozisyonunda ve/veya tanımında yapılacak değişiklikler, uygulamaya halel getirmemektedir.

(3) Cam elyafı, silika, kolemanit, alüminyum oksit, soda, magnezyum oksit, bor gibi geleneksel cam üretim hammaddelerinden üretilmektedir. Üretim şekli özetle şu şekildedir: Hammadde bileşimi, çok ince öğütülerek, homojen bir karışım elde etmek üzere karıştırılır ve yaklaşık 1.550 C sıcaklıkta çalışan bir ergitme fırınına beslenir. Fırın içinde, karışım yavaşça sıvı hale getirilir. Ergimiş cam, elektrikle ısıtılan platin/rodyum alaşımından yapılmış 1.250 C’de kontrol edilen kovanlara iletilir ve kendi ağırlığı ile kovanlardaki 1 ila 2 mm çapındaki yüzlerce delikten serbest akış ile yüksek hızlarda akmaya başlar. Kovanlardan akan fılamentlerin ısı değeri su ve hava ile soğutularak düşürülür. Sıcaklığı düşürülen cam filamentleri korunma amacıyla kimyasal bir bağlayıcı ile kaplanır. Filamentlerin bir araya getirilmesiyle demet elde edilir.

(4) Cam elyafı temel olarak tek uçlu fitiller, çok uçlu fitiller, kırpılmış demetler ve kırpılmış demetlerden keçeler olmak üzere dört ürün tipine ayrılabilir. Tek uçlu fitiller, demetlerin doğrudan sarılarak R/F fırınlarında kurutulmasıyla elde edilen ürünlerdir. Direkt sarma fitiller olarak da adlandırılan tek uçlu fitiller, silo, depo veya boru gibi silindirik ürünlerin sarma tekniği ile üretiminde, her türlü içi boş ve/veya dolu profilin devamlı çekme (pultruzyon) yöntemiyle üretiminde ve dokunmamış çok açılı kumaşların üretiminde kullanılmaktadırlar.

(5) Çok uçlu fitiller, demet gruplarının birbirine paralel olarak bükülmeden sarılması yöntemiyle üretilmektedirler. Sarma işlemi bir makine aracılığı ile yapılmakta olup statik elektrik kontrolü de sarım işlemi sırasında icra edilmektedir. Çok uçlu fitiller, talebe göre farklı tekslerde üretilip pazara sunulmaktadırlar. Teks sayısı, 1000 metre uzunluğundaki bir demetin gram cinsinden ağırlığını ifade etmektedir. Akrilik küvet üretimi, ışık geçirgen panel üretimi, CTP (Cam Elyaf Takviyeli Plastik) boru ve otomobil tavanı üretimi çok uçlu fitillerin başlıca kullanım alanlarını oluşturmaktadır. Ayrıca sıcak baskı kalıplama ve santrifüj kalıplama (savurma döküm) tekniklerinde de çok uçlu fitil kullanılabilmektedir.

(6) Kırpılmış demet üretiminde, öncelikle kimyasal bağlayıcı ile kaplanan demetler, kırpma makinesinin arkasına dizilmektedir. Makineye dizilen demetler kırpma ünitesinde istenilen uzunluklarda (3-4, 5-6, 12-24 mm) kırpılmakta ve kırpılan demetler kullanılacak ürüne göre fırınlanarak kademeli ve vibrasyonlu elekten geçirilerek ambalajlanmaktadırlar. Kırpılmış demetler, sıcak baskı kalıplamalarında; otomotiv, elektrik/elektronik, beyaz eşya ve mühendislik ürünlerinin plastiklerinin, termoplastik granüllerin, debriyaj ve fren balatalarının üretiminde ve su tabanlı dağılım (dispersiyon) uygulamalarında kullanılmaktadırlar.

(7) Kırpılmış demetlerden keçe (keçe) üretiminde, özel olarak hazırlanmış demetler, kırpıcı bölümüne yerleştirilmekte ve 50 mm uzunlukta kırpılarak yürüyen bir bant üzerine tesadüfi görünümde dağıtılmaktadırlar. Bant üzerindeki bu demetler reçine esaslı toz veya sıvı bağlayıcı ile bir arada tutulurken, toz bağlayıcının erimesi ve sıvı bağlayıcının ortamdaki suyunun giderilmesi için demetler fırınlar içerisinden geçirilmektedirler. Fırından geçirilen demetler soğurken, rulolar arasından geçirilerek düzleştirilmekte ve bu şekilde keçe üretimi tamamlanmaktadır. Keçeler; genellikle birim alan ağırlığı ile ifade edilmektedir. Örneğin; 300-450 gr./m2 keçenin birim alan ağırlığı 300-450 gr. olacaktır. Diğer farklılıklar keçeyi bir arada tutan bağlayıcının miktarı ve türüne göre ifade edilmektedir. Keçeler, tekne üretiminde; otomotiv yedek parça ve aksesuarlarının üretiminde; yapı elemanları, yalıtım malzemeleri, çatı ve cephe kaplamaları için levha üretiminde; sandviç yapıdaki kamyon kasaları ile jelkotlu laminat üretiminde kullanılmaktadırlar.

(8) Soruşturma esnasında bazı ithalatçılar, yerli üreticinin ürün kompozisyonunu çeşitlendiremediğini, son teknolojik gelişmelere ve gelişen alt kullanıcı pazarlarına ayak uyduramadığını, özellikle kimyasal dayanım gerektiren ürünlerde kullanılan ECR tipi cam elyafı üretemediğini, gıda sektöründe kullanılan ürünlerde gıdaya uygunluk sertifikasının olmadığını ve bu nedenlerden dolayı ithalata mecbur kaldıklarını iddia etmişlerdir. Yapılan incelemeler neticesinde, yerli üretim dalının ürün kompozisyonun işbirliğine gelen ihracatçılara göre daha dar olduğu, ECR tipi cam elyafı üretmediği, ancak gıda uygunluğu gerektiren ürünlerinin gıda uygunluk sertifikalarının bulunduğu tespit edilmiştir. Yerli üretim dalı ise ürün kompozisyonun temel ürünleri içerdiğini, ürün çeşitliliğini artırmak amacıyla yeni yatırım yapmalarının içinde bulundukları maddi zarar durumu nedeniyle zor olduğunu ancak maddi zararın giderilmesi durumunda yatırım kararları alabileceklerini ifade etmiştir. ECR tipi cam elyafı üretimine ilerleyen yıllarda başlanabileceğini ifade eden yerli üretici, ayrıca, kompozit ürünlerde kimyasal maddelerle temas eden kısmın polyester reçine olduğunu ve cam elyafın kimyasal dayanım gerektirmediğini, dolayısıyla E tipi cam elyafı ürününün ECR tipi cam elyafı ile ikame edilebileceğini ifade etmiştir.

(9) Bazı ithalatçılar, soruşturma konusu ülkeden zımpara taşı imalatında kullanılan cam elyaftan örülmüş disk ithal ettiklerini ve söz konusu ürünün soruşturma konusu ürünle benzer ürün olarak addedilemeyeceğini iddia etmişlerdir. Yapılan incelemeler sonucu, yerli üreticinin disk üretmediği, ancak diskin bir önceki girdisi olan cam elyaftan fitili üreterek iç piyasaya verdiği ve iç piyasadaki üreticilerin ise disk üretimi yaptığı anlaşılmıştır.

(10) Bazı ithalatçı firmalar, cam elyaftan salmastraların üretiminde kullanılan çapı 11 mikrondan daha dar olan cam elyaftan tekstürize edilmiş fitilleri ithal ettiklerini ve söz konusu ürünün soruşturma konusu ürünle benzer ürün kabul edilemeyeceğini iddia etmişlerdir. Soruşturma esnasında yapılan incelemeler sonucu yerli üretim dalının cam elyafın tiplerinden olan söz konusu ürünün fitillerini tekstürize edilmemiş halde üretme kabiliyetinin olduğunu ancak ekonomik nedenlerden dolayı şu an 12 mikrondan küçük çapta fitil üretmediği tespit edilmiştir. Yine bazı ithalatçılar yerli üretim dalının 100 gr/m2 alan ağırlığında keçe üretmediğini ve bu yüzden ithalata mecbur kaldıklarını ifade etmişlerdir.

Ancak yerli üretim dalının söz konusu alan ağırlığında keçeyi üretebildiği fakat ekonomik gerekçeler nedeniyle şu an üretmediği anlaşılmıştır.

(11) Bazı ithalatçı firmalar, geçici önlem alındıktan sonra yerli üreticiden yeterli miktarda mal alınamadığını ve yerli üreticinin fiyatları aşırı yükselttiğini iddia etmişlerdir. Yerli üretici ise izabe sanayisinde üretimin belirli planlara tabi olduğunu, dolayısıyla satışların kontratla yapılabildiğini, geçici önlem sonrası bir anda büyük miktarda ürün talep eden firmaların taleplerini mümkün olduğu ölçüde karşılamaya çalıştığını, dampingli ithalattan kaynaklanan fiyat baskısı nedeniyle artan maliyetlerine rağmen fiyatlarını artıramadıkları, geçici önlem sonrası fiyatların daha rekabetçi hale gelmesi sonucu fiyat artırımına gidildiğini ve bunun normal karşılanması gerektiğini ifade etmiştir.

(12) Bir ithalatçı firma, yerli üretim dalının 1980’li yıllardaki uygulamalarına geri dönerek kullanıcılara cam elyafın yanında tamamlayıcı maddesi olan polyester reçineyi de satmak istediğini ve piyasadaki hakim durumunu kullanmaya çalıştığını, alınacak bir damping önleminin yerli üretim dalının tekel durumunu güçlendireceğini iddia etmiştir. Yerli üretim dalı ise cam elyaf piyasasına girmenin veya piyasadan çıkmanın önünde herhangi bir engel olmadığını ancak üretimin ciddi yatırım gerektirmesi sebebiyle bugüne kadar Türkiye’de sadece Cam Elyaf firmasının bu sektörde var olduğunu, Cam Elyaf firmasının tekel olmadığını ve hem dampingli ithalatla hem de diğer ithalatla iç pazarda rekabet halinde olduğunu, cam elyafın yanında polyester reçine satmak gibi bir taleplerinin ise hiç olmadığını ifade etmiştir.

(13) Yapılan belirlemeler sonucunda, Yönetmelik’in 4 üncü maddesi çerçevesinde, yerli üreticiler tarafından üretilen ürünler ile soruşturma konusu ülkeden ithal edilen ürünler arasında teknik ve fiziksel özellikleri, kullanım alanları, dağıtım kanalları ve birbirini ikame edebilmeleri açısından bir fark bulunmadığı, ÇHC’den ithal edilen soruşturma konusu madde ile yerli üretim dalı tarafından üretilen soruşturma konusu maddenin benzer ürün olarak kabul edilebileceği anlaşılmıştır.

 

ÜÇÜNCÜ KISIM

Dampinge İlişkin Belirlemeler

 

Genel

MADDE 8- (1) Soru formlarına cevap veren ÇHC’de yerleşik üretici/ihracatçı firmaların piyasa ekonomisi ve bireysel muameleye ilişkin iddia ve talepleri aşağıda yer almaktadır.

(2) CPIC firması piyasa ekonomisi koşullarında faaliyet gösterdiğini iddia etmiştir. Jushi ve Taishan firmaları ise bireysel muamele talebinde bulunmuşlardır.

 

Piyasa ekonomisi iddiaları ve bireysel muamele taleplerinin değerlendirilmesi

MADDE 9- (1) Piyasa ekonomisi koşullarında faaliyet gösterdiğini iddia eden ÇHC’de yerleşik üretici/ihracatçıların, soruşturma konusu ürünün üretiminde ve satışında Yönetmelik Ek Madde l’de belirtilen ölçütler çerçevesinde piyasa ekonomisi koşullarının geçerli olduğunu yeterli deliler ile ortaya koymaları gerekmektedir. Bu takdirde, söz konusu üretici/ihracatçılar için normal değerin belirlenmesinde Yönetmelik’in 5 inci maddesi esas alınmakta, aksi durumda ise 7 nci maddesi uygulanmaktadır.

(2) Buna göre, CPIC firmasının piyasa ekonomisi koşullarında faaliyet gösterdiğine ilişkin iddiaları ile Jushi ve Taishan firmalarının bireysel muamele talepleri Yönetmelik hükümleri çerçevesinde incelenmiştir. Her bir firma için yapılan belirlemeler aşağıda yer almaktadır.

a) CPIC

(1) ÇHC’de yapılan reformlarla birlikte bir miktar gevşemeye rağmen uygulanmakta olan daimi ikamet izin sisteminin (hukuo sistemi) üretimin temel girdilerinden biri olan işgücünün serbest dolaşımını kısıtladığı ve işçi ücretlerinin piyasa koşullarında oluşmasını engellediği,

(2) ÇHC’de soruşturma konusu ürünün üretildiği bölge sınırlan içinde hiç bir arazi parçası için özel mülkiyetin söz konusu olmadığı, arazi tahsisinin merkezi otoritenin yönlendirdiği yerel makamlar tarafından ancak geçici olarak yapıldığı, firmanın varlıkları arasında da arazinin görünmediği bunun yerine arazi kullanıra hakkının bulunduğu, dolayısıyla üretimin bir diğer temel girdisi olan arazinin de merkezi veya yerel makamların kontrolü altında olduğu,

(3) Firmanın çoğunluk hissesinin devlete ait bir şirkette olduğu, yönetim kurulunun çoğunluğunun devlet temsilcilerinden oluştuğu, yönetim kurulundaki devlet temsilcilerinin onayı olmadan hiçbir kararın alınamayacağı değerlendirilmiştir.

(4) Bu değerlendirmeler ışığında, CPIC firmasının piyasa ekonomisi koşullarında faaliyet gösterdiği iddiası kabul edilmemiş, ancak firmanın Türkiye’ye satış verileri kullanılarak bireysel muamele yapılmış, bu çerçevede firma için ayrı bir damping marjı hesaplanmıştır.

b) Jushi

(1) Firmanın bireysel muamele yapılması talebi uygun bulunmuş ve Türkiye’ye satış verileri kullanılarak firma için ayrı bir damping marjı hesaplanmıştır.

c) Taishan

(1) Firmanın bireysel muamele yapılması talebi uygun bulunmuş ve Türkiye’ye satış verileri kullanılarak firma için ayrı bir damping marjı hesaplanmıştır.

(2) Ayrıca, yapılan inceleme sonucu, Taishan firması haricinde, firmanın bağlı şirketlerinden olan SJFG ve PPGSJFG firmalarının da SD’de Türkiye’ye satışı olduğu tespit edilmiştir. Bu firmalardan SJFG’nin Türkiye’ye soruşturma konusu ürün kapsamı dışında bir ürünü ihraç ettiği, PPGSJFG firmasının ise soruşturma konusu ürün kapsamındaki ürünleri ihraç ettiği anlaşılmıştır. Bu çerçevede, sadece PPGSJFG firmasının Türkiye’ye satış verileri Taishan firmasının Türkiye’ye satış verileri ile birleştirilmiş ve bu veriler Taishan firmasının damping marjı hesabında kullanılmıştır.

 

Normal değerin belirlenmesi

MADDE 10- (1) 9 uncu maddede yapılan değerlendirmeler neticesinde, ÇHC’de mukim soruşturma konusu firmalar piyasa ekonomisinde faaliyet gösteriyor olarak kabul edilmediğinden, normal değer, Yönetmelik’in 7 inci maddesi çerçevesinde, Türkiye’de benzer malın birim imalat maliyetine genel, idari ve satış giderleri ile makul bir karın eklenmesiyle oluşturulmuştur.

(2) Emsal ülke seçimiyle ilgili süresi içinde taraflardan bazı itirazlar gelmiştir. Bu bağlamda, Çin İnşaat Malzemeleri Endüstrisi Federasyonu emsal ülkenin Hindistan olarak belirlenmesini istemiştir. Ancak söz konusu Federasyon, Hindistan’daki cam elyafı üreticilerinin üretim maliyetlerine ilişkin herhangi bir veri sunmamıştır. Diğer itiraz eden firmalar da konu hakkında bilgi ve belge sunmamışlardır. Bu nedenle, emsal ülkenin Türkiye olarak seçilmesine ilişkin kararda herhangi bir değişikliğe gidilmemiştir. Ancak, normal değerin tespitinde Türkiye’deki veriler olduğu gibi alınmamış, uluslararası piyasa koşullan göz önüne alınarak ilgili kalemlerde gerekli ayarlamalar yapılmıştır.

(3) Taishan firması, Yönetmelik’in 7 inci maddesine atıfta bulunarak normal değer hesabında Türkiye’de benzer mal için fiilen ödenmiş veya ödenmesi gereken fiyatın kullanılması gerektiğini ifade etmiştir. Ancak, yapılan değerlendirmeler neticesinde yerli üretim dalının dampingli ithalattan kaynaklanan fiyat baskısı sonucu fiyatlarını maliyetlerinin altında belirlediği ve oluşan fiyatların normal işlemler altında belirlenmediği tespit edilmiştir. Dolayısıyla normal değer hesabında oluşturulmuş normal değer yöntemine gidilmiştir.

 

İhraç fiyatı

MADDE 11- (1) İhraç fiyatı, üretici/ihracatçı firmaların cevaplarında sunduğu bilgiler üzerinden belirlenmiştir. İhraç fiyatı hesabında, normal değer belirlemesinde kullanılan ürün tipleri ile aynı özelliği taşıyan tipteki ürünler dikkate alınmış, ihracatçılardan alınan bilgiler çerçevesinde navlun, sigorta ve diğer satış giderleri düşülmek suretiyle ayarlama yapılmış ve böylece ihraç fiyatı mümkün olduğu ölçüde fabrika çıkış aşamasına getirilmiştir.

(2) CNBM firması, Jushi firmasının mallarını tacir sıfatıyla Türkiye’ye ihraç etmiş olduğundan, söz konusu firmanın sağlamış olduğu veriler Jushi firmasının ihraç fiyatı hesaplamasında dikkate alınmıştır.

 

Fiyat karşılaştırması ve damping marjı

MADDE 12- (1) Damping marjı hesabında aynı ticari aşamada karşılaştırılmayı teminen fabrika çıkış aşaması ihraç fiyatı ile fabrika çıkış aşamasında oluşan normal değer karşılaştırılmıştır. Damping marjı, ağırlıklı ortalama normal değer ile ağırlıklı ortalama ihraç fiyatının karşılaştırılması suretiyle hesaplanmıştır. Taishan firması ile Türkiye’ye soruşturma kapsamında satışı olan bağlı veya ilgili firmaları damping marjı hesaplamasında birlikte ele alınmışlardır.

(2) Bazı firmalar, cam elyafın dört ana ürün tipinin ayrı ayrı değerlendirilmesini ve her biri için ayrı damping marjı hesaplanmasını talep etmişlerdir. Yapılan damping marjı hesabında her ürün tipinin mümkün olduğunca farklı alt grupları için ayrı normal değer hesaplanmış ve işlem bazında ayrı damping tutarları bulunmuştur. Daha sonra bu damping tutarları ağırlıklandırılmış, firma bazında soruşturma konusu ürün olan cam elyafı için damping marjı oranına ulaşılmıştır.

(3) Buna göre, soru formuna cevap veren ihracatçı/üretici firmalar için CIF bedelin yüzdesi olarak hesaplanan damping marjları aşağıda yer almaktadır:

Chongqing Polycomp International Corporation ……………………………… : %24,5

Jushi Group Company Limited ………………………………………………... : %53,6

Taishan Fiberglass Incorporation ……………………………………………… : %42,7

 

 

DÖRDÜNCÜ KISIM

Zarar ve Nedenselliğe İlişkin Belirlemeler

 

BİRİNCİ BÖLÜM

Dampingli İthalatın Gelişimi ve Benzer Mal Fiyatları Üzerindeki Etkisi

 

Genel açıklama

MADDE 13- (1) Yönetmelik’in 17 nci maddesi çerçevesinde, soruşturma konusu ülke menşeli ithalatın hacminde mutlak anlamda ya da Türkiye tüketimine oranla önemli ölçüde bir artış olup olmadığı ile bu ithalatın iç piyasadaki benzer mal fiyatları üzerindeki etkisi incelenmiştir.

 

Maddenin genel ithalatı

MADDE 14- (1) 2007 yılında 30.525.125 Kilogram (Kg) olan soruşturma konusu ürünün genel ithalatı 2008 yılında 28.588.381 Kg’a, SD’de ise 26.243.579 Kg’a düşmüştür.

 

Dampingli ithalatın miktar ve fiyatlarının gelişimi

MADDE 15- (1) Soruşturma konusu maddenin ÇHC’den ithalatı 2007 yılında 13.657.567 Kg iken, 2008 yılında 19.665.152 Kg’a çıkmış, SD’de ise 19.453.038 Kg seviyesinde gerçekleşmiştir.

(2) Soruşturma konusu maddenin ÇHC’den ithalatının ağırlıklı ortalama birim fiyatlarına bakıldığında ise 2007 yılında 1,25 ABD Doları/Kg olan birim fiyatın, 2008’de 1,40’a çıktığı, SD’de ise 1,12’ye düştüğü tespit edilmiştir.

 

Dampingli ithalatın yurt içi tüketime göre değişimi

MADDE 16- (1) Soruşturma konusu maddenin yurtiçi tüketimi, yerli üretim dalının yurtiçi satışları ile genel ithalatın toplanması suretiyle hesaplanmıştır.

(2)Bu çerçevede belirlenen toplam tüketim endeksi 2007 yılında 100 iken, 2008 yılında 95’e ve SD’de 91’e düşmüştür.

(3) Dampingli ithalatın tüketim içindeki payına endeks olarak bakıldığında ise 2007 yılında 100 olan endeksin, 2008’de 151’e, SD’de ise 157’ye çıktığı görülmektedir.

 

Dampingli ithalatın yerli üretim dalının fiyatları üzerindeki etkisi

MADDE 17- (1) Dampingli ithalatın yerli üretim dalının fiyatları üzerindeki etkisini görebilmek amacıyla fiyat kırılması, fiyat baskısı, fiyat yıpranması ve fiyat bastırılması hesaplan yapılmıştır.

(2) Fiyat kırılması, soruşturma konusu ürünün Türkiye pazarına giriş fiyatlarının (CIF ithal fiyatı + gümrük vergisi ve masrafları) yerli üretim dalının iç piyasa satış fiyatlarının altında olup olmadığını göstermektedir. Buna göre, ÇHC menşeli ithalatın yerli üretim dalının fiyatlarını 2007 yılında %9, 2008 yılında %5 ve SD’de %-4 oranında kırdığı tespit edilmiştir.

(3) Fiyat baskısı ise yerli üretim dalının fiyatlarının dampingli ithalat sebebiyle baskı altında bulunması ve fiyatlarını makul kar elde edecek şekilde belirleyememesi durumunda, soruşturma konusu ürünün Türkiye pazarına giriş fiyatı ile yerli üreticinin maliyetlerine makul bir kar oranı ekleyerek bulunan olması gereken fiyatın karşılaştırılmasıdır. Fiyat baskısı hesaplarına göre, ÇHC menşeli ithalatın yerli üretim dalının olması gereken fiyatlarını 2007 yılında %15, 2008 yılında %27 ve SD’de %38 oranında baskı altında tuttuğu tespit edilmiştir.

(4) Fiyat yıpranması (depression) yerli üretim dalının birim fiyatlarında yaşanan reel gerilemedir. Yerli üretim dalının yurt içi birim satış fiyatları 2007 yılında enflasyon etkisinden arındırılmış halde 100 olarak kabul edildiğinde, birim fiyatların 2008 yılında 96’ya, SD’de ise 83’e kadar gerilediği görülmüştür.

(5) Fiyat bastırması (supression) ise, yerli üretim dalının dampingli ithalat sebebiyle maliyet artışlarını fiyatına yansıtamaması veya düşen maliyetlerden daha fazla oranda fiyatlarını düşürmesi sebebiyle kar oranının azalması veya maliyet-satış oranının yükselmesidir. Yerli üretim dalının soruşturma konusu üründeki birim kar oranının endeks değeri 2007 yılında 100 iken 2008 yılında zarara dönüşerek -950 olmuştur. SD’de zarar durumu daha da kötüleşmiş ve söz konusu endeks -2.210 oranında gerçekleşmiştir. Yerli üretim dalının birim ticari maliyet-birim yurt içi satış fiyatı oranının endeks değerine bakıldığında ise, 2007 yılında 100 olan endeksin 2008 yılında 113’e ve SD’de ise 133’e yükseldiği tespit edilmiştir. Söz konusu verilerden görüleceği üzere dampingli ithalat sebebiyle yerli üretim dalı soruşturma konusu ürünü ciddi oranda zararına satmaktadır.

 

 

İKİNCİ BÖLÜM

Yerli Üretim Dalının Durumu

 

Dampingli ithalatın yerli üretim dalı üzerindeki etkisi

MADDE 18- (1) Yerli üretim dalının ekonomik göstergeleri, Cam Elyaf firmasının 2007-2009 dönemine ilişkin verilerinin esas alınması suretiyle incelenmiştir. Eğilimin sağlıklı bir şekilde incelenmesi amacıyla Türk Lirası bazındaki veriler için yıllık ortalama Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) kullanılarak enflasyondan arındırılmış reel değerler kullanılmıştır.

a) Üretim, kapasite ve kapasite kullanım oranı (KKO)

(1) Yerli üretim dalının soruşturma konusu ürün için 2007 yılında 100 olan üretim miktar endeksi, 2008 yılında 95’e, SD’de ise 76’ya düşmüştür. Söz konusu dönemde soruşturma konusu üründe yerli üretim dalının kapasitesi 100’den 111’e çıkmış, ancak KKO endeksi aynı dönemde 100’den 68’e düşmüştür.

b) Yurtiçi satışlar ve ihracat

(1) Yerli üretim dalının soruşturma konusu ürün için 2007 yılında 100 olan yurtiçi satış miktar endeksi 2008 yılında 97’ye gerilemiş, SD’de ise yine 97 olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde yurtiçi satış hasılası ise 2007’de 100 iken, 2008’de 93’e, SD’de ise 80’e düşmüştür.

(2) Yerli üretim dalının soruşturma konusu ürün için 2007 yılında 100 olan ihracat miktar endeksi 2008’de 96’ya, SD’de ise 81’e düşmüştür.

c) Yurtiçi satış fiyatları

(1) Yerli üretim dalının soruşturma konusu üründe ağırlıklı ortalama yurtiçi satış fiyatı 2007 yılında reel bazda 100 iken sürekli olarak azalarak 2008’de 96’ya, SD’de ise 83’e gerilemiştir.

ç) Pazar payı

(1) Yerli üretim dalının yurtiçi pazar payı endeksi 2007 yılında 100 iken 2008 yılında 102’ye, SD’de ise 107’ye çıkmıştır.

d) Maliyetler ve kârlılık

(1) Yerli üretim dalının soruşturma konusu ürün için 2007 yılında reel olarak 100 olan ağırlıklı ortalama birim ticari maliyeti, 2008’de 108’e, SD’de ise 110’a çıkmıştır.

(2) Yerli üretim dalının soruşturma konusu ürünün yurt içi satışlarından elde ettiği birim reel kar 2007 yılında 100 iken, 2008 yılında -1.022’ye düşerek zarara dönmüş, SD’de ise zarar artarak -2.434’e ulaşmıştır.

e) Stoklar

(1) Yerli üretim dalının soruşturma konusu üründe 2007 yılında 100 olan stok miktar endeksi, 2008 yılında 137’ye çıkmış, SD’de ise 80’e düşmüştür. Stok çevrim hızına (satış/stok) bakıldığında ise 2007 yılında 100 olan endeksin 2008’de 70’e düştüğü ancak SD’de tekrar artarak 111’e çıktığı tespit edilmiştir.

f) İstihdam

(1) Yerli üretim dalının soruşturma konusu üründe 2007 yılında 100 olan direkt işçi sayısı endeksi, 2008’de 96’ya, SD’de ise 91’e gerilemiştir.

g) Ücretler

(1) Üretimde çalışan işçilerin aylık brüt ücretleri reel olarak 2007 yılında 100 iken, 2008’de 91’e gerilemiş, SD’de ise 95’e çıkmıştır.

h) Verimlilik

(1) Üretimde çalışan işçi başına verimlilik endeksi 2007 yılında 100 iken, 2008’de 99’a, SD’de ise 84’e düşmüştür.

ı) Nakit Akışı

(1) Yerli üretim dalının soruşturma konusu ürünün üretim ve satışı ile sağladığı reel nakit akışı (kâr+amortisman) 2007 yılında 100 iken, 2008’de -114’e (nakit çıkışı), SD’de ise -349’a (nakit çıkışı) düşmüştür.

i) Büyüme

(1) Yerli üretim dalının bütün faaliyetlerini kapsayan aktif büyüklüğü reel olarak 2007 yılında 100 iken, 2008’de 102’ye yükselmiş, SD’de ise 94’e düşmüştür.

j) Sermaye veya yatırımları arttırma yeteneği

(1) Yerli üretim dalının sermaye arttırma yeteneğini görebilmek için özsermayesine bakılmıştır. Buna göre, 2007 yılında 100 olan öz sermayesi, 2008 yılında 68’e, SD’de ise 37’ye düşmüştür.

(2) Yerli üretim dalının bütün faaliyetlerine ilişkin tevsi ve yenileme yatırımları toplamı 2007 yılında 100 iken, 2008’de 61’e, SD’de ise 21’e düşmüştür.

k) Yatırımların geri dönüş oranı

(1) Yerli üretim dalının bütün faaliyetlerine ilişkin yatırım hasılatı (kâr/öz kaynak) oranı endeks olarak 2007 yılında -100 iken, 2008’de -449, SD’de ise -1.227 olarak gerçekleşmiştir.

1) Damping marjının büyüklüğü

(1) Yapılan hesaplamalar sonucunda, ÇHC menşeli soruşturma konusu üründe önemli oranlarda damping marjı tespit edilmiştir.

 

Yerli üretim dalının ekonomik göstergelerinin değerlendirilmesi

MADDE 19- (l)Yerli üretim dalı çalışır halde bulunan bir fırınını 2009 yılında kapatmıştır. Dolayısıyla SD’deki üretim ve kapasite kullanımı ciddi anlamda düşüş göstermiştir. Stoklarda ise 2008 yılında ciddi bir artış yaşanmış ancak SD’de, kapatılan fırının da etkisiyle stoklar az da olsa eritilmiştir. Genel anlamda bakıldığında yerli üretim dalının maliyetlerinin reel olarak arttığı buna mukabil satış fiyatlarının reel olarak ciddi oranda gerilediği görülmektedir. Bu durumun neticesi olarak, yerli üretim dalının zarar inceleme döneminde soruşturma konusu üründeki zararının ciddi boyutlara ulaştığı tespit edilmiştir. Yurtiçinde pazarını kaybetmek istemeyen yerli üretim dalı, zararına satış yapmayı göze alır hale gelmiştir. Bunun sonucu olarak yerli üretim dalının yurtiçi satışları son iki yılda azalmamış, dolayısıyla düşen toplam tüketimle birlikte yerli üreticinin yurtiçi tüketimden aldığı payın endeksi 7 puan artmıştır. Yerli üretim dalının yurtiçi pazar payı zarar inceleme döneminde artmasına rağmen istihdamı aynı dönemde yaklaşık %10 oranında azalmıştır. Ayrıca, zarar durumunun ciddiyetinden dolayı ürün nakit akışında ve firmanın öz sermayesinde önemli sayılabilecek bozulmalar meydana gelmiştir. Zira SD’de yerli üretim dalı öz sermayesinin ciddi sayılabilecek bir oranı kadar zarar etmiştir. Yatırımların geri dönüşünde yaşanan olumsuzluklarla koşut olarak toplam yatırımlar da zarar inceleme döneminde önemli ölçüde azalmıştır.

(2) Yukarıdaki veriler, zarar inceleme döneminde yerli üretim dalının ekonomik göstergelerinde ciddi olumsuzlukların ortaya çıktığını göstermektedir.

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Nedenselliğe İlişkin Değerlendirmeler

 

Dampingli ithalatın etkisi

MADDE 20- (1) Zarar inceleme döneminde ÇHC’den yapılan soruşturma konusu ürün ithalatının mutlak ve nispi olarak arttığı görülmektedir. Ayrıca, söz konusu ithalatın birim fiyatlarının %10 seviyelerinde azaldığı ve bu fiyatların yerli üretim dalının fiyatlarını önemli ölçüde baskı altında tuttuğu tespit edilmiştir. Yine söz konusu dönemde yerli üretim dalının pazar payı endeksinin 7 puan artmış olmasına karşılık, ÇHC menşeli ithalatın pazar payı endeksinin 57 puan arttığı tespit edilmiştir. Aynı dönemde, tüketim endeksinin 9 puan düştüğü göz önüne alındığında, ÇHC menşeli ithalatın, daralan pazarda yerli üretime oranla pazar payını daha fazla artırdığı anlaşılmaktadır.

(2) Yerli üretim dalının dampingli ithalat nedeniyle artan maliyetlerini fiyatlarına yansıtamaması, hatta fiyatlarını reel olarak düşürmek zorunda kalması nedeniyle fiyatlarının bastırılması ve yıpranması, dampingli ithalatın mutlak ve nispi olarak artış eğilimi ile yerli üretim dalının ekonomik göstergelerinde görülen olumsuz gelişmelerin eş zamanlı olarak ortaya çıkması dikkate alınarak dampingli ithalat ile yerli üretim dalı üzerinde oluşan maddi zarar durumu arasında illiyet bağının olduğu sonucuna varılmıştır.

 

Üçüncü ülkelerden ithalat

MADDE 21- (1) Zarar inceleme döneminde, üçüncü ülkelerden yapılan ithalatın önemli oranda gerilediği görülmektedir. Ayrıca, üçüncü ülkeler kaynaklı ithalatın ortalama birim fiyatları soruşturma konusu ülke menşeli ithalatın birim fiyatlarının oldukça üzerinde seyretmektedir.

(2) Sonuç olarak, diğer ülkeler kaynaklı soruşturma konusu ürünün ithalatı, gerek miktar ve piyasa payındaki eğilimi, gerekse fiyatları itibariyle bu aşamada yerli üretime zarar verebilecek boyutta görülmemektedir.

 

 

Diğer unsurların etkisi

MADDE 22- (1) Yönetmelik’in 17 nci maddesi hükümleri uyarınca, dampingli ithalatın dışında yerli üretim dalının ekonomik göstergelerinde zarara neden olabilecek başka bir unsur olup olmadığına ilişkin yapılan incelemede, ithalatçı firmaların dampingli ithalatı tercih etmelerindeki en önemli sebebin kendileri için rekabet avantajı sağlayan düşük fiyat olduğu değerlendirilmiştir.

(2) Bazı ithalatçı firmalar yerli üretim dalında görülen zararın 2009 yılında yaşanan küresel mali kriz nedeniyle gerçekleştiğini iddia etmişlerdir. Küresel mali kriz, başta Avrupa olmak üzere tüm dünyayı etkilemiştir. Dünya ticareti ve küresel talepte ciddi oranda gerilemeler yaşanmıştır. Cam elyafın ara malı olarak kullanıldığı başta inşaat ve otomotiv olmak üzere birçok sektör olumsuz etkilenmiştir. Dolayısıyla küresel cam elyaf talebi ciddi oranda azalmıştır. Talepte yaşanan düşüş elbette ki yerli üretim dalını da etkilemiştir. Ancak, talepte yaşanan daralmaya rağmen ÇHC menşeli ithalatın mutlak ve nispi olarak artış göstermesi ve söz konusu ithalatın fiyatlarının yerli üretim dalının fiyatlarını önemli oranlarda baskı altında tutması, bastırması ve yıpratması yerli üretim dalında ciddi zarara neden olmuştur. Küresel krizde yaşanan talep daralması damping ile zarar arasındaki nedensellik bağına halel getirmemektedir.

(3) Bazı ithalatçı firmalar ise 2007 ve 2008 yıllarında şikayetçi yerli üreticinin ÇHC’den ciddi oranda ithalat yaptığını, dolayısıyla dampingli ithalat ile maddi zarar arasında illiyet bağının kurulamayacağını iddia etmişlerdir. Yerli üretim dalı ise ÇHC’den ithalatın ticari amaçlara dayandığını ve o dönemdeki maddi zararı bertaraf etmek için yapıldığını ifade etmiştir. ÇHC’nin dampingli fiyatlarıyla rekabet etmekte zorlanan yerli üretim dalının ithalata yönelmesinin, yerli üretim dalındaki zarar durumunu açıklar nitelikte olduğu düşünülmektedir. Ayrıca, bu durumun, ithalata rağmen üretimine zararına da olsa devam eden söz konusu Cam Elyaf firmasının yerli üretici vasfına halel getirmediği değerlendirilmiştir.

(4) Bazı ithalatçı firmalar, yerli üretim dalının 2009 yılında kapanan fırınının ve küçülen kapasitesinin teknik nedenlerden kaynaklandığını ve dampingli ithalatla arasında nedensellik bağının bulunmadığını ifade etmişlerdir. Yerli üretim dalı ise fırının teknik nedenlerden dolayı kapanmadığını, kapatmaya dampingli ithalata bağlı talep daralmasının neden olduğunu ifade etmiştir.

(5) Bazı ithalatçılar ise kırpma ve keçe ürün tiplerinin ithalatlarının çok cüzi olduğunu ve dampingli ithal edilseler bile yerli üretim dalında görülen zararla söz konusu ithalatın arasında illiyet bağının olmadığını ve dolayısıyla bu ürünlerin soruşturma kapsamından çıkarılması gerektiğini ifade etmişlerdir. Ancak, kırpma ve keçe ürünlerinin soruşturma konusu ürünün tiplerinden oldukları ve ana ürün tiplerinin tümünün benzer ürün olarak kabul edildiği işbu Tebliğ’in 7 nci maddesinde ifade edilmiştir.

 

BEŞİNCİ KISIM

Sonuç

 

Fiyat taahhüdü

MADDE 23- (1) Çin İnşaat Malzemeleri Endüstrisi Federasyonu (ÇİMEF), işbirliğinde bulunan üç üretici/ihracatçı firma adına, her bir ana ürün tipine yönelik ayrı ayrı olmak üzere minimum fiyat taahhüdü uygulaması için Müsteşarlığımıza başvuruda bulunmuştur.

(2) Kamu dinleme toplantısı esnasında da bu talep ÇİMEF’in yasal temsilcisi tarafından dile getirilmiş, ancak bazı ithalatçılar fiyat taahhüdü uygulamasına karşı çıkmışlardır.

(3) Mevzuat uyarınca fiyat taahhütlerinin kabul edilme zorunluluğu bulunmamaktadır.

 

Daha düşük oranda önlem uygulama imkanının incelenmesi

MADDE 24- (1) Damping soruşturması sırasında, zararın önlenmesi için damping marjından daha düşük oranda bir kesin önlemin yeterli olup olmadığı incelenmiş ve mümkün görüldüğü ölçüde daha az oranlı kesin önlem uygulanması yoluna gidilmiştir.

 

Değerlendirme

MADDE 25- (1) Soruşturma sonucunda dampingin, yerli üretim dalında zararın ve her ikisi arasında illiyet bağının mevcut olduğu tespit edilmiş olup, İthalatta Haksız Rekabeti Değerlendirme Kurulu’nun kararı ve Bakan’ın onayı ile ÇİMEF tarafından yapılan fiyat taahhüdü teklifi reddedilmiş ve aşağıda tanımı ile menşei verilen eşyanın Türkiye’ye ithalatında karşısında belirtilen oranda dampinge karşı kesin önlem yürürlüğe konulmuştur.

 

Pzisyon No

Eşyanın Tanımı

Menşe Ülke

Firma

Dampinge

Karşı Önlem

(CIF %)

7019.11

Cam liflerinden

uzunluğu 50 mm.yi

geçmeyen kırpılmış iplikler

Çin Halk

Cumhuriyeti

Chongqing

Polycomp

International

Corporation

(CPIC)

20,20

7019.12

Fitiller

7019.19

Diğerleri

7019.31

Takviye tabakaları

Diğerleri

23,75

7019.90.00.10.00

Dokumaya elverişli liflerden

7019.90.00.30.00

Cam liflerden keçe

 

Geçici önlemlerin kesin olarak tahsili

MADDE 26- (1) Bu Tebliğ’in yürürlüğe girdiği tarihe kadar 2010/19 sayılı Tebliğ hükümlerine istinaden alınmış olan teminat şeklindeki geçici önlem kesin önleme dönüştürülmüş olup, kesinleşen dampinge karşı önlem Kanun’un 14 ve 15 inci maddeleri çerçevesinde tahsil edilir. Kesinleşen dampinge karşı önlemin daha önce alınan geçici önlemden yüksek olduğu haller için fark tahsil edilmez, düşük olduğu haller için ise fark geri ödenir.

 

Uygulama

MADDE 27- (1) Gümrük idareleri, Karar maddesinde gümrük tarife istatistik pozisyon numaraları, tanımı ve menşe ülkesi belirtilen eşyaların, diğer mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, serbest dolaşıma giriş rejimi kapsamında ithalatında karşılarında gösterilen miktarlarda dampinge karşı kesin önlemi uygular.

 

Yürürlük

MADDE 28- (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

 

Yürütme

MADDE 29- (1) Bu Tebliğ hükümlerini Dış Ticaret Müsteşarlığımın bağlı olduğu Bakan yürütür.

 

31 Aralık 2010 CUMA

Resmî Gazete

Sayı : 27802 (5. Mükerrer)