Gümrük.com.tr

YÖNETMELİK

EK - IV

EK – II

Ek-I

TEMEL GÜVENLİK GEREKLİLİKLERİ

1.Malzemeler

Malzemeler, kabın kullanım amacı doğrultusunda, madde 1.1 ile madde 1.4’e uygun olarak seçilir.

1.1.Basınçlı parçalar

Kapların basınçlı parçalarını imal etmek için kullanılan malzemeler:

a) Kaynak yapılabilir.

b) Asgari çalışma sıcaklığındaki kopmanın parça parça veya kırılgan tip kırılmaya yol açmaması için şekil verilebilir süneklikte ve toklukta olur.

c) Yaşlanmadan olumsuz şekilde etkilenmez.

Çelik kaplar için, malzeme ayrıca madde 1.1.1.’de belirtilen özellikleri ve alüminyum veya alaşımlı alüminyum kaplar için ise madde 1.1.2.’de belirtilen özellikleri sağlamalıdır.

Bunlara, malzemelerin imalatçısı tarafından hazırlanan, Ek-III, madde 3.1, madde (i)'de tanımlanan muayene etiketi eklenir.

1.1.1. Çelik kaplar

Alaşımsız vasıflı çeliklerde aşağıda belirtilen özellikler aranır:

a) Kaynak edilebilir olmalı ve normalleştirme işleminden geçirildikten sonra veya buna eşdeğer bir durumda temin edilir.

b) Her mamuldeki karbon miktarı % 0,25’ten, kükürt ve fosfor miktarı % 0,05’ten az olur.

c) Her mamul aşağıda belirtilen mekanik özelliklere sahip olur:

i) Azami çekme mukavemeti R_m,max 580 N/mm² ’den az olur.

ii) Kopmadan sonraki uzama:

- Test parçaları haddeleme yönüne paralel olarak alınırsa:

Kalınlık ≥ 3 mm : A    ≥ % 22

Kalınlık < 3 mm : A_{80 mm}    ≥ %17

- Test parçaları haddeleme yönüne dik yönde alınırsa :

Kalınlık ≥ 3 mm : A    ≥ % 20

Kalınlık < 3 mm : A_{80 mm}     ≥ % 15 olur.

iii) Asgari çalışma sıcaklığında, üç adet boylamasına test parçasının ortalama eğmede koparma enerjisi KCV 35 J/cm² ’den az olmamalıdır. Bu üç değerden en fazla birisi, 35 J /cm² ’den az olabilir ancak 25 J/cm² az olamaz.

Asgari çalışma sıcaklığı –10°C’nin altında olan ve et kalınlığı 5mm’den fazla olan kapların imalatında kullanılan çeliklerde bu özellik kontrol edilir.

1.1.2.Alüminyum kaplar

Alaşımsız alüminyumdaki alüminyum miktarı en az % 99,5 olmalı ve madde 1.1.b’de belirtilen alaşımlar azami çalışma sıcaklığında, taneler arası korozyona yeterli direnci gösterir.

Ayrıca bu malzemeler aşağıda belirtilen gereklilikleri karşılar:

a) Tavlanmış durumda temin edilir.

b) Her ürün aşağıda belirtilen mekanik özelliklere sahip olur:

i) Azami gerilme direnci R_m,max en çok 350 N/mm² olur.

ii) Kırılmadan sonraki uzama:

- A ≥ %16 test parçası haddeleme yönüne paralel olarak alınırsa.

- A ≥ %14 test parçası haddeleme yönüne dik olarak alınırsa.

              1.2.Kaynak malzemeleri

            Kap üzerindeki kaynakları yapmak veya kabın imalatı için kullanılan kaynak dolgu malzemeleri kaynağı yapılacak olan malzemeye uygun ve uyumlu olur.

           1.3. Kabın direncine yönelik katkı sağlayan donanımlar

Bu donanımlar (cıvatalar, somunlar, vb.,) basınca maruz kalan parçaların imalatında kullanılanlara uyumlu ve madde 1.1.’de belirtilen malzemeden veya diğer çelik türlerinden, uygun alüminyum alaşımından yapılır.

Alüminyum alaşımı asgari çalışma sıcaklığında, kırılma ve bükme kopma enerjisinden sonra uygun bir uzamaya sahip olur.

1.4. Basınca maruz kalmayan parçalar

           Kaynaklı kapların basınca maruz kalmayan bütün parçaları, kaynaklandıkları bileşenlerin gereklerine uygun malzemeden imal edilmiş olur.

            2.Kap tasarımı

            a) İmalatçı kabı tasarımlarken, kabın hangi amaç için kullanılacağını ve aşağıdaki hususları belirler:

i) Asgari çalışma sıcaklığını T_min.

ii) Azami çalışma sıcaklığını T_max.

iii) Azami çalışma basıncını PS.

Ancak –10 °C’den düşük bir asgari çalışma sıcaklığı belirlendiği takdirde, malzeme –10 °C de istenen özellikleri sağlar.

b) İmalatçı, aşağıdaki hükümleri de dikkate alır:

i) Kabın iç kısmının muayenesi mümkün olur.

ii) Kabın boşaltılması mümkün olur.

iii) Kabın mekanik özellikleri, kullanım amacı doğrultusunda, kullanıldığı süre boyunca muhafaza edilir.

iv) Kaplar, belirtilen kullanım amacına uygun olarak korozyona karşı yeterince korunur.

c) İmalatçı öngörülen kullanım koşulları çerçevesinde aşağıdaki hükümleri dikkate alır:

i) Kaplar, kullanım güvenliğini muhtemel olarak bozabilecek gerilmelere maruz bırakılmaz.

ii) İç basınç, azami çalışma basıncı PS’yi sürekli olarak geçmemelidir. Ancak çalışma basıncı çok kısa sürelerle % 10 oranında aşılır.

ç) Dairesel ve boylamasına dikişler, tam nüfuz sağlayan kaynaklar veya buna eşdeğer etki gösterebilen kaynaklar kullanılarak yapılır. Yarım küre şeklinde olanlar haricinde, dışbükey uçlar silindirik bir kenara sahip olur.

            2.1.Et kalınlığı

PS x V’nin çarpımının sonucu 3000 bar × litre’den fazla olmadığı takdirde, imalatçı kabın et kalınlığını tespit etmek için madde 2.1.1.’de ve madde 2.1.2.’de belirtilen yöntemlerden birini seçer. PS x V’nin çarpımının sonucu 3000 bar × litre’den fazla veya azami çalışma sıcaklığı 100 °C’yi geçerse et kalınlığı madde 2.1.1.’de belirtilen yönteme göre tayin edilir.

Bununla birlikte silindirik bölümün ve uçların gerçek et kalınlığı, çelik kaplarda 2 mm’den, alüminyum veya alaşımlı alüminyum kaplarda, 3 mm’den az olmaz.

            2.1.1.Hesaplama yöntemi

Basınca maruz kalan parçaların asgari et kalınlığı, gerilme şiddeti ve aşağıdaki hükümler dikkate alınarak hesaplanır:

a) Dikkate alınacak hesaplama basıncı, seçilen azami çalışma basıncından az olmaz.

b) Müsaade edilen genel membran gerilmesi 0,6 R_eT veya 0,3 R_m değerlerinden daha düşük olanını geçmez. İmalatçı, müsaade edilebilir gerilmeyi tayin edebilmek için malzeme imalatçısı tarafından garanti edilen R_eT ve R_m minimum değerlerini kullanır.

Bununla birlikte, kabın silindirik kısmında, otomatik olmayan bir kaynak işlemi kullanılarak yapılmış bir veya daha fazla boylamasına kaynak mevcut olduğunda, yukarıda belirtildiği şekilde hesaplanan kalınlık 1,15 katsayısı ile çarpılır.

            2.1.2.Deneysel yöntem

            Et kalınlığı, kapların ortam sıcaklığında, azamî çalışma basıncının en az beş katı basınca dayanabilecek şekilde, kalıcı çevresel deformasyon faktörü % 1’den daha fazla olmamak üzere dayanabileceği öngörülerek tayin edilir.

            3.İmalat süreçleri

Kaplar, EK-II’nin 2 nci, 3 üncü ve 4 üncü maddelerinde belirtilen tasarıma ve imalat programına uygun olarak imal edilir ve kontrollere tâbi tutulur.    

            3.1. Detay parçaların hazırlanması

Parçaların hazırlanması (örneğin şekillendirme ve pahlama) muhtemel olarak kapların güvenliğine zarar verecek şekilde yüzey bozulmalarına ya da çatlaklara veya mekanik özelliklerde değişmelere neden olmaz.

            3.2. Basınca maruz parçalar üzerindeki kaynaklar

Basınca maruz parçalar üzerindeki kaynak yerleri ve bitişik bölgelerin özellikleri, kaynak edilen malzemenin gereksinimlerine benzer olur ve kapların güvenliğine zarar verecek herhangi bir yüzeysel veya iç bozulma olmaz.

Kaynaklar, onaylı kaynak işlemlerine uygun olarak, gerekli yeterlilik düzeyinde olan kalifiye kaynakçılar veya operatörler tarafından yapılır. Bu tür onay ve kalite testleri onaylanmış kuruluşlar tarafından yapılır.

İmalatçı, aynı zamanda, imalat esnasında, uygun yöntemleri kullanarak gerekli testleri yapmak suretiyle, kaynak kalitesinin uygunluğunu garanti eder. Bu testler bir raporla belirtilir.

4. Kapların kullanıma sunulması

Kaplarda, imalatçı tarafından EK–III’ün 2 nci maddesinde belirtildiği şekilde hazırlanan talimatlar bulunur.